Przedsiębiorstwa nieustannie poszukują sposobów na zwiększanie rentowności i efektywności prowadzonej działalności, bez względu na jej charakter. Przed firmami produkcyjnymi rynek stawia szereg wyzwań związanych z jakością wyrobu, wariantowością czy wręcz personalizacją produktu, dostępnością i czasem jego dostawy, a także kosztem wytworzenia. Te zaledwie cztery dosyć ogólne kazusy w rzeczywistości obejmują szereg powiązanych ze sobą zagadnień procesowych w poszczególnych obszarach biznesowych przedsiębiorstwa.
Jakość wyrobu gotowego.
Wraz z rosnącą konkurencją na rynku oraz coraz wyższymi wymaganiami branży i kontrahentów, producenci muszą zwracać coraz większą uwagę na jakość swoich wyrobów. Niedostateczna jakość produktów może skutkować karami umownymi, dodatkowymi kosztami związanymi z obsługą reklamacji, stratą surowców, naprawami wyrobu w procesie produkcyjnym, a w najgorszych przypadkach utratą kontraktu.
Współczesne systemy MES (Manufacturing Execution System) są w stanie pomóc w kontroli jakości i śledzeniu produkcji. Oprócz tego, pomagają w zarządzaniu ilością wadliwych wyrobów poprzez szybką identyfikację miejsc w procesie produkcyjnym, gdzie pojawiają się problemy z jakością. Dzięki temu producenci są w stanie szybciej reagować i minimalizować straty.
Wariantowość i personalizacja produktu.
Współcześnie coraz większą rolę na rynku odgrywa zwiększenie liczby wariantów oferowanych produktów. Producentom zależy na zaspokojeniu oczekiwań klientów, co skutkuje bogatszą ofertą produktową, obejmującą różne parametry techniczne, sposoby pakowania, branding oraz ciągłe wzbogacanie asortymentu. Jednakże, taka sytuacja wprowadza znaczne trudności w procesach produkcyjnych i logistycznych.
Z perspektywy produkcji, planowanie i harmonogramowanie staje się wyzwaniem, gdyż musimy uwzględniać setki produktów i ich wariantów. To prowadzi do większego rozdrobnienia produkcji, co skutkuje mniejszymi seriami produkcyjnymi i utrudnia optymalizację procesów, zwiększenie wydajności i minimalizację zmian. W związku z tym produkcja dąży do powtarzalności procesów, co umożliwia łatwiejsze poprawienie wydajności oraz zoptymalizowanie czasu poszczególnych operacji.
Z pomocą dla managerów przychodzą narzędzia APS (Advanced Planning and Scheduling), które pomogą zaplanować i przeplanować w bardzo krótkim czasie (nawet kilka sekund) dużą ilość zleceń produkcyjnych. Uwzględnią występujące powiązania między produktami jak np. wspomniana wariantowość w zakresie sposobu pakowania czy wersji smakowej wyrobu tworząc harmonogram produkcji tak by zmniejszyć ilość przezbrojeń. Systemy te mogą grupować ze sobą zlecenia, a w zasadzie operacje na poszczególnych zleceniach np. według zbieżnej względem siebie technologii, czy BOMu.
W branży spożywczej często spotyka się sytuacje, w których ten sam półprodukt jest wykorzystywany do produkcji kilku różnych wariantów gotowych produktów, które różnią się np. smakiem, wielkością lub sposobem pakowania. Tym samym system zaproponuje wyprodukowanie w jednym momencie większej ilości półproduktu, który w kolejnym etapie zostanie rozdysponowany na różne wyroby gotowe. Oczywiście to jeden z najprostszych przykładów i najmniej złożonych. System uwzględnia bowiem szereg dodatkowych parametrów czy to związanych z technologią jak estymowany uzysk/strata, zamienniki, ponowne przetwarzanie półproduktu czy wręcz wyrobu gotowego, parametry maszyn, macierz przezbrojeń, powiązanie maszyn z procesem i wyrobem, ale także elementy związane z parametrami kontrahenta jak określone priorytety klienta, lead time, wzory etykiet, sposoby pakowania i dystrybucji. Przy rosnącej ilości wyrobów i ich wariantów zapanowanie nad tymi danymi i efektywne ich wykorzystanie w produkcji bez systemu (posiłkując się zazwyczaj Excelem) jest bardzo trudne, czy wręcz niemożliwe.
Poprawa wydajności produkcji to także systemy MES (Manufacturing Execution System), które pomogą z kolei managementowi kontrolować wydajność na poszczególnych operacjach, kluczowe wskaźniki jak np. OEE i szukać sposobu na zwiększanie tej wydajności na poszczególnych etapach. Powiązanie tego typu rozwiązania z systemem APS (Advanced Planning and Scheduling) pozwala na aktualizowanie planu produkcji o bieżące dane z hali produkcyjnej jak opóźnienia w realizacji czy przestoje maszyn.
Rosnąca paleta asortymentu jest także wyzwaniem dla logistyki gdzie wzrost wersji produktu może generować błędy przy kompletacji – pomyłki natury ludzkiej, szczególnie w przypadku gdy opakowania wizualnie są bardzo podobne do siebie. Ponadto rośnie liczba wariacji związanych z sposobem pakowania wyrobu, jak i opakowań zbiorczych, różnym sposobie układania towaru na palecie, przepakowywaniu towaru pod oczekiwania klienta czy tworzenia setów, a na to wszystko niejednokrotnie może pojawić się potrzeba obsługi omnichannel.
Standaryzacja choć ceniona przez managerów logistyki to z pkt. widzenia biznesowego coraz częściej trudna do osiągnięcia, także pod względem wolumenu zamówień. Szczególnie w przypadku gdy w przedsiębiorstwie został uruchomiony kanał e-commerce spotkamy się z dużym rozdrobnieniem wysyłek.
Tym samym dla managerów oznacza to wzrost trudności w analityce ABC/XYZ o ile takowa w ogóle jest prowadzona przez spółkę w obszarze gospodarki magazynowej i idąc dalej ma ona odzwierciedlenie na rozłożenie towaru na magazynie i poszczególnych strefach. Co w przypadku braku systemu WMS (Warehouse Management System) w zasadzie nie jest możliwe do realizacji, gdyż wówczas bazujemy na pamięci magazynierów o lokalizacji poszczególnych artykułów. Większa ilość SKU na magazynie to także wyzwanie pod kątem przeprowadzenia efektywnego pickingu. Skrócenie ścieżki zbioru, walka o każdą sekundę, zmniejszenie ilości błędów i idąc dalej reklamacji – do tego dążą managerowie magazynów.
System WMS (Warehouse Management System) jest w stanie efektywnie przeprowadzić analizy ABC/XYZ nawet przy dużych zbiorach danych i w ujęciu szeregu powiązanych parametrów, a w efekcie zasugerować rotacje towaru na magazynie między strefami. Jest to możliwe dzięki kontroli lokalizacji poprzez system i każdorazowego wskazywania jej magazynierowi. Sama ścieżka zbiórki dzięki narzędziu WMS zostaje także zoptymalizowana układając ją tak by czas przejścia magazyniera był możliwie jak najkrótszy. System umożliwia również obsługę być może innych niż dotychczas modeli kompletacyjnych np. Multi Order Picking lub wręcz stosowanie kilku metod kompletacyjnych dobieranych do poszczególnych magazynów, okresów etc.
Dostępność i czas dostawy.
Z punktu widzenia zarządzania produkcją, kluczowe staje się efektywniejsze planowanie i harmonogramowanie. Rynek konsumencki nauczył nas, że produkt może być dostarczony do nas w bardzo krótkim czasie wręcz następnego dnia. Oczywiście nie mówimy tutaj o konieczności wyprodukowania jeszcze tego wyrobu, a raczej samym procesie sprzedażowo-logistycznym (z drobnymi wyjątkami). Niemniej jednak w przypadku samej produkcji kontrahenci także oczekują coraz to krótszych terminów realizacji zamówień. Dostosowanie się do ich oczekiwań niejednokrotnie jest kluczowe dla przedsiębiorstwa, dla którego może uzależniać to stratę kontraktu.
System IT umożliwiający prowadzenie zaawansowanego planowania i harmonogramowania produkcji czyli tak naprawdę rozwiązanie klasy lub typu APS (Advanced Planning and Scheduling) jest odpowiedzią na potrzeby przedsiębiorstwa w tym obszarze. Bywa jednak i tak, że inne narzędzia systemowe rozwinięte w obszarze planowania i harmonogramowania, których nie jest to podstawowy zakres funkcjonalny mogą okazać się jednak wystarczające dla danej organizacji. Systemy te to najczęściej wybrane rozwiązania klasy ERP (Enterprise Resource Planning), MES (Manufacturing Execution System) lub klasa nieco bardziej rozwinięta obejmująca de facto swoim zakresem funkcjonalnym APS czyli rozwiązania typu MOM (Manufacturing Operations Management).
Wdrożone rozwiązanie w tym zakresie pozwoli przede wszystkim na efektywniejsza zarządzanie zleceniami produkcyjnymi dążąc do utrzymania oczekiwanego przez kontrahenta terminu realizacji. Ponadto system pozwoli dokonywać symulacji typu what-if. Funkcja ta może mieć znaczenie przy obsłudze tzw. „wrzut produkcyjnych”. W sytuacji, gdy zakład priorytetowo musi traktować produkcję dla wybranych strategicznych klientów np. pod podpisane kontrakty, a jednocześnie prowadzi sprzedaż usług produkcyjnych lub produkcję dla pozostałych klientów nie związanych z stałym kontraktem, którzy jednocześnie są mniej przewidywalni pojawia się konieczność odpowiedzenia sobie na kilka pytań w czym system pomoże:
– czy i na kiedy możemy wykonać zapytanie od klienta?
– jaki wpływ na inne zlecenia będzie miało przyjęcie zlecenia od klienta?
– jakich możemy dokonać modyfikacji planu by zrealizować zlecenie klienta (optymalizacja, uruchomienie dodatkowej zmiany, realizacja zlecenia w partiach etc.)?
– jeśli nie mamy wystarczająco mocy produkcyjnych na realizację całego zlecenia to ile sztuk i w jakim czasie możemy wyprodukować?
Z punktu widzenia zaś logistyki konsumenci oczekują szybkiej dostawy wybranego towaru. W przypadku sprzedaży wyrobów na zamówienie czas dostawy wchodzi w łączny czas realizacji zamówienia o czym wspomniane zostało już powyżej. W przypadku sprzedaży wyrobów ze stoku mamy do czynienia z trendami zauważalnymi w sprzedaży internetowej. Krótki czas dostawy towaru do odbiorcy to według wielu badań jeden z kluczowych czynników, którym sugeruje się konsument przy dokonywaniu zakupów w sieci. Oczywiście w zależności od danego segmentu oczekiwania co do terminów nieco się zmieniają, niemniej jednak wszyscy jesteśmy konsumentami i łakniemy tych trendów i nawyków będąc gotów zapłacić więcej za ten sam produkt u innego dostawcy, który będzie w stanie go dostarczyć nam szybciej.
Tym samym wyzwaniem dla logistyki stają się nowe rodzaje dostawy jak Next Day czy wręcz Same Day Delivery. Potwierdzeniem tej tezy jest chociażby fakt, iż w latach 2010-2014 Amazon zainwestował ok. 14 miliardów dolarów w polepszenie infrastruktury, która mogła wpłynąć na przyśpieszenie dostaw zamówionych przez klientów towarów. Jednocześnie analizy rynku pokazują, że towary z opcją SDD cieszą się większą konwersją.
W tym obszarze mówimy o kilku rozwiązaniach informatycznych, które mogą pomóc w dążeniu do poprawy dostępności i skrócenia czasu dostawy. Są to systemy WMS (Warehouse Management System) wraz z elementami czy dodatkowymi narzędziami informatycznymi w zakresie integracji z automatyką przemysłową, rozwiązania około-magazynowe związane z planowaniem transportu i komunikacją z przewoźnikiem czy zarządzanie awizacjami, np. systemy klasy TMS (Transport Management System) i YMS (Yard Management System). Jednocześnie obszar kluczowy jakim jest zarządzanie łańcuchem dostaw, prognozowanie popytu, zaawansowane analizy ABC to elementy, które można znaleźć w rozwiązaniach ERP (Enterprise Resource Planning), BI (Business Intelligence), ale także w dedykowanych systemach w tym zakresie jakim jest klasa rozwiązań SCM (Supply Chain Management).
Wprowadzenie tego typu rozwiązania umożliwi przedsiębiorstwu efektywniej zarządzać zapasami w ujęciu planowanego i prognozowanego popytu co wpłynie wprost na dostępność produktów, a tym samym wzrost sprzedaży, ale także na optymalizację kosztów samej logistyki ze względu na redukcję zapasów.
Koszty wytworzenia.
Dla firmy produkcyjnej szalenie istotne jest podnoszenie zyskowności produkcji tym samym poszukuje się sposobów na wszelkie ograniczenie kosztów z nią związanych. Koszty mogą powstawać w wielu miejscach procesu począwszy od zakupów surowców zarówno w ujęciu cenowym jak i ilościowym (zbyt mało, zbyt dużo, za wcześnie, za późno). Koszty powstają gdy w procesie produkcyjnym pojawia się zbyt duży odpad niż zakładany technologicznie lub też rośnie liczba tzw. rework’ów. Oczywiście samo umieszczenie zlecenia w harmonogramie również odzwierciedla się na kosztach wydziałowych, aż w końcu logistyka, która bez wątpienia jest także ściśle powiązana z kosztami danego wyrobu.
Zatem optymalizacji kosztowych poszukujemy na każdym etapie wytworzenia wraz z dostawą wyrobu do klienta. Pomagają w tym wszystkie wspomniane już powyżej rozwiązania, a szczególnie należy zwrócić uwagę na integrację ich ze sobą. Kosztem dla produkcji jest także przestój maszyny, a zatem dotykamy kolejnego obszaru jakim jest wsparcie dla służb Utrzymania Ruchu, gdzie zastosowania mają systemy CMMS (Computerised Maintenance Management Systems) czy rozwiązania typu Andon służące do szybkiego wzywania w zasadzie nie tylko służb UR ale i np. logistyka do konkretnej linii czy maszyny produkcyjnej.
Pełna kontrola nad całym łańcuchem wartości produktu to jest to do czego dziś powinniśmy dążyć. Między innymi dlatego przez gro przedsiębiorstw zainteresowaniem cieszą się platformy będące zbiorem tychże systemów czy wręcz noszą miano rozwiązań MOM (Manufacturing Operations Management).
Wojciech Ziaja, Consulting Services Director
